Pytania

Liczne badania potwierdziły w sposób niepodważalny wpływ palenia tytoniu i stresu na powstawanie chorób przyzębia. Palenie tytoniu powoduje nasilone odkładanie się złogów nazębnych, obniżenie odporności organizmu oraz sprzyja rozwojowi groźnych bakterii. Wpływ stresu na powstawanie paradontozy może wynikać z częstych w okresach stresu zaniedbań higieny, nieprawidłowego odżywiania, częstego palenia tytoniu oraz spadku odporności organizmu.

„Wydłużanie się” zębów nie zawsze jest oznaką choroby. Istnieje bowiem pojecie starczego zaniku przyzębia. Proces ten rozpoczyna się ok. 25-30 roku życia i postępuje do końca życia. Polega to na powolnym przemieszczaniu się połączenia się zęba z tkankami otaczającymi w kierunku wierzchołka korzenia zęba. Korona zęba wydłuża się, towarzyszy temu obniżanie się dziąsła. Jest to proces w zasadzie bezbolesny, lecz nieunikniony.

Płytka nazębna to mocno przylegający, miękki osad utrzymujący się na powierzchni zębów, dziąseł i uzupełnień protetycznych. Składa się ona z elementów pochodzących od pacjenta (składniki śliny, resztki pokarmowe, obumarłe komórki) oraz z różnorodnych bakterii. Kamień nazębny zaś to dalsze stadium rozwoju płytki – zmineralizowana płytka nazębna. Powstaje na skutek przesycenia płytki związkami mineralnymi zawartymi w ślinie.

Właściwie jedynym powikłaniem jakie może wystąpić zarówno po oczyszczaniu zębów szczoteczką, skalingu jak i piaskowaniu jest nadwrażliwość zębów na zmiany temperatury. Doskonałym lekarstwem na te objawy jest lakier fluorkowy, którego zastosowanie znosi je natychmiast i bezpowrotnie.

Aby efektywnie pielęgnować zęby trzeba oczyszczać ich wszystkie powierzchnie: przedsionkową, językową, żującą i boczne. Tylko trzy pierwsze powierzchnie są dostępne dla szczoteczki. Tak więc szczoteczka nie jest produktem wystarczającym do utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej. Konieczne jest stosowanie przyborów dodatkowych:

• nitka dentystyczna – pasmo jedwabnych nitek połączonych a tasiemkę i nawoskowanych, stosowana do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych przy ścisłym kontakcie zębów;
• wykałaczki dentystyczne – wykonane z miękkiego drewna bezdrzazgowego i nasączone fluorem, przeznaczone dla osób z luźno stojącymi zębami lub brakami zębowymi;
• szczoteczka międzyzębowa – spiralka z włosia, stosowana podobnie jak wykałaczka oraz do higieny pacjentów użytkujących stałe aparaty ortodontyczne;
• irygator – urządzenie działające na zasadzie bicza wodnego, strumień płynu oczyszcza przestrzenie międzyzębowe i kieszonki dziąsłowe, masuje dziąsła;
• szczoteczka jednopeczkowa – do oczyszczania trudno dostępnych, ostatnich w łuku.

Na rynku dostępne są również szczoteczki elektryczne. Są bardzo proste w użyciu, a stosowanie ich skraca czas czyszczenia zębów w porównaniu ze szczoteczkami tradycyjnymi.

Szczoteczkę należy wymieniać średnio co 2 miesiące. Po tym czasie włosie sztywnieje i szczoteczka zaczyna działać drażniąco na dziąsła. Niektóre szczoteczki posiadają wskaźnik zużycia – pęczek włosia w innym kolorze, który traci barwę w miarę zużywania się szczoteczki.

Dla prawidłowego funkcjonowania szczoteczki ważna jest jej pielęgnacja. Po umyciu zębów należy ją bardzo dokładnie wypłukać i przechowywać tak by mogła dobrze wyschnąć. Warto też zwrócić uwagę czy w zużytej szczoteczce włosie nie jest rozgniecione – świadczy to o zbyt silnym naciskaniu szczoteczką na zęby!

Najprościej można stwierdzić, że każda metoda szczotkowania zębów jest dobra, pod warunkiem, że jest skuteczna i nie działa szkodliwie na zęby i dziąsła. Najkorzystniej, gdy technikę szczotkowania dobierze indywidualnie lekarz lub higienistka, w zależności od potrzeb pacjenta, stanu jego uzębienia, dziąseł i zdolności manualnych. Prawidłowe szczotkowanie powinno trwać przynajmniej 3 minuty. Minimalna częstotliwość tego zabiegu u większości pacjentów to 2 razy dziennie: rano po śniadaniu i po posiłku wieczornym przed snem. Są jednak sytuacje wymagające innego rytmu szczotkowania np.: osoby leczone stałymi aparatami ortodontycznymi – szczotkowanie zębów po każdym posiłku.

Wybór pasty do zębów nie ma aż takiego znaczenia jak dobór szczoteczki, jednak stosowanie odpowiedniej pasty może poprawić skuteczność szczotkowania. Większość past dostępnych na rynku spełnia podstawowe wymagania i zawiera sprawdzone substancje kliniczne: środki ścierne (pomagające w usuwaniu płytki nazębnej i osadu), środki pieniące, związki fluoru (fluorek sodu, fluorek wapnia, aminofluorki). W konkretnych przypadkach można dobrać pastę zawierającą odpowiednie substancje dodatkowe:

• pasty profilaktyczne – zawierają fluor;
• pasty ziołowe – zawierają wyciągi z ziół, działają kojąco na dziąsła;
• pasty wybielające – usuwają przebarwienia pochodzenia spożywczego (z herbaty, kawy, dymu papierosowego);
• pasty o działaniu kompleksowym – łączą wspomniane wyżej właściwości.

Wybór odpowiedniej szczoteczki odgrywa dużą rolę w pielęgnacji jamy ustnej. Ze względu na ogromną różnorodność szczoteczek dostępnych na rynku, pacjenci mogą mieć trudności z dokonaniem wyboru. Najważniejsze jest by szczoteczka była dobrana indywidualnie do potrzeb pacjenta rozmiarem i twardością włosia. Szczoteczka nie powinna być za duża i posiadać cienką i długą szyjkę zapewniającą dostęp do zębów trzonowych. Zazwyczaj polecane są szczoteczki średnie i średnio-twarde, wielopęczkowe, wykonane z włosia syntetycznego o łagodnie szlifowanych i zaokrąglonych końcach, w przypadku chorób przyzębia najlepiej używać miękkich szczoteczek z giętka szyjką, która redukuje nacisk na dziąsła. Istnieją różne modyfikacje układu włosia. Dla ułatwienia oczyszczania szczelin zębowych i masowania dziąseł włosie może mieć różną długość lub może być ponacinane w ząbki (dłuższe końcówki łatwiej docierają między zęby).

Bardzo skuteczną metodą walki z płytką nazębną wspomagającą, ale nie zastępującą, mechaniczne oczyszczanie zębów jest stosowanie płukanek antyseptycznych. Szczególnie polecane jest stosowanie płukanek zawierających chlorheksydynę (Corsodyl, Eludril) – substancję skutecznie hamującą odkładanie się płytki nazębnej i niszczącą bakterie. Warto jednak pamiętać by ograniczyć czas stosowania tych płukanek do maksimum 2 tygodni, aby nie dopuścić do ujawnienia się objawów niepożądanych jej działania – przebarwienia zębów, wypełnień oraz języka. Inne wskazane preparaty to płukanki zawierające związki fluoru.